Alucra yöresinin yerleşimi, çok eski olup milattan önceye dayanır.
Bunun yaninda, M.Ö.X. asra kadar tarihini aydinlatan kesin ve net bilgiler mevcut değildir. Bölgedeki en eski siyasi birlik olarak Hititler’i görürüz. Daha sonra Alucra bölgesi sırassyla; Medler, Kimmerler, Persler, Romalilar ve daha sonra yerini biraktığı Bizanslslar arasında bir tarihi süreç geçirmiştir.
Türklerin bu bölgeye yerleşimi VIII. yüzyıldan sonra başlamaktadir. Özellikle X. yüzyilda Iç Asya’dan Hazar Denizi’nin kuzeyinden ve güneyinden Anadolu’ya kitleler halinde Türk göçü başlamiştir. Bu siralarda Alucra havalisine de özellikle, Uz (Oguz) ve Kıpçak boyları Koman, Çakmak ve Çamoluk yörelerine yerleşmeye başladığını görürüz. Bu bölgeye göç, en fazla Kafkas yoluyla kuzeyden gerçekleşmiştir.
Altın-Ordu Devleti’nin kuruluşundan çok daha önce, XI.y.y.’dan XV. yüzyıla kadar Güney Rusya bozkırları Kıpçaklar tarafından işgal edilmiştir. Volga nehrinin aşağı mecrasından başlayarak Don ve Dinyeper nehirleri arasına yayılan bu saha, Arap ve İran edebiyatından ‘Deşti Kıpçak’ olarak zikredilmektedir. Burada Kıpçak’lar; Bizans kaynaklarında ise ‘Polovets’ ismiyle anılmıştır. Kıpçaklar, XI. ve XI.asırlar arasında Karadeniz’in kuzeyinde hakimiyet kurmuş, siyasi ve idari rolleri Kafkasya, Suriye ve Mısır’a kadar nüfuz etmiş bir Türk boyudur.
Oğuzlar’ın İran üzerinden Batı’ya göçmeleri gibi, Peçenekler’den sonra Kıpçaklar da Hazar ve Karadeniz’in kuzeyinden Batı’ya göçmeye devam ederler. XIII.y.y. ortalarına doğru Moğol akınlarının artması ile bunlardan bir kısmı Ukrayna, Macaristan hatta Polonya içlerine kadar yayılmışladır. Bizanslılar döneminde Abbasiler’in Alucra, Şebibkarahisar’a kadar gelerek buralarda nüfuzlarını artırdıkları bilinmektedir.
Selçuklular döneminde, Selçuklu Hükümdarı Tuğrul Bey’in kardeşi İbrahim Yenal’ın Sivas ve Erzincan’ı almasıyla Alucra Selçuklular’ın hakimiyetinde kalmıştır (1054). Büyük Seçuklu İmparatoru Alparslan ile Bizans İmparatoru Romanus arasondaki 1071 Malazgirt Savaşı sonucunda, savaştan büyük bir galibiyetle çıkan Alparslan Kemah, Divriği ve Erzincan’ın fethini Emir Mengücek Gazi’ye; Malatya, Sivas ve Kayseri’nin fethinin de kumandanlarının Melik Danişment Ahmet Gazi’ye; Erzurum ve yörelerinin zaptını da oğlu Ebul Kasım’a havale etmiştir.
Anadolu’nun Türkleşmesinde fethin kolaylaşmasi için gelenek olarak, fethedilen topraklar fetheden komutanin veya beyin kabul ediliyordu. Böylece Kemah, Divrigi ve Erzincan’nin Emir Mengücek Gazi tarafından alınmasıyla Alucra ve havalisi de kalıcı bir şekilde Selçuklu hakimiyetine girmiştir. Anadolu Selçuklu Hükümdarı I.Alaaddin Keykubat Anadolu’daki beylikleri ortadan kaldırıp Anadolu Türk birliğini kurmaya çalışıyordu. I.Alaaddin Keykubat Doğu’ya yürüyüp Erzincan, Kemah ve Şebinkarahisar’i aldı (1228). Böylece Mengücek Beyliği yıkılıyor ve Alucra bölgesi de, Anadolu Selçuklu Devleti’ne katılmış oluydu. Anadolu Selçuklu Hükümdarı Gıyaseddin Keyhüsrev zamanında Moğollar’la yapılan 1243 Kösedağ Savaşı’ndan sonra beyliklerin yeniden kurulmasıyla bu bölge de Moğollar’ın tesirinde kalmıştır. Zamanla Moğollar’ın baskıları azaldığında Alaaddin Eretna Bey Erzincan, Kemah, Sivas ve Şebinkarahisar yörelerine hakim olup kendi devletini Kadı Burhaneddin Devleti’ni kurmuştur. Ayrıca Yavuz Sultan Selim, Trabzon Sancak Bey’i iken Şeyh İsmail tehlikesini yakından görmüş ve özellikle Karadeniz’in güney bölümlerinde, Şeyh İsmail’in faaliyetlerini önleyici birtakım faaliyetler içerisinde bulunmuştur.
ALUCRA’NIN KURULUŞU
Alucra, 1876 ylına kadar Mindeval (Teşdik) ve Kuvata adında iki nahiye olarak idare edilmiş, 1896 yılında kaymakamlık olduğunda Şebinkarahisar Mutasarrıflığı’na bağlı bulunuyordu. 1898 yılında Şebinkarahisar Mut.’na getirilen Şükrü Paşa Şebinkarahisar-Alucra yolunu açmıştır.
Alucra, 1933 yılına kadar Şebinkarahisar İli’ne bağlı ilçe iken, 1933 yılında Şebinkarahisar’la birlikte Giresun İline bağlı bir ilçe merkezi haline getirilmiştir.
Böylece Alucra, Şebinkarahisarve sonra Giresun’a bağlı olmak üzere 103 yıllık ilçe statüsünde bulunmaktadir. Edebiyat tarihimizin ünlü ismi Şemseddin Sami bir eserinde Alucra hakinda şunlari der (Transkripsiyonu halinde. Orjinal metin ekte.)
“Elvecre, Sivas Vilayeti’nin Ìarahisar-ı Şarki Sancağı’nda ve sancağın şark cihetinde bir kaza olup, merkezi Karahisar’dan 7 saat mesafede bir hükûmet konağıyla bir iki han ve fırından ibarettir. Kaza 6 nahiye ve 4 karyeden mürekkeb olup, ahalisi 20.000 raddelerindedir, ki bunların da hemen cümlesi müslümdür. Kazada 40 cami ve mescid, 6 medrese, 56 mektep mevcuddur. Arazisi oldukça münebbet olup, hubûbat metnua ile sebze ve meyvelerin envaı hasıl olur. Mağmulat sınaiyyesi aba ve kilimden ibarettir. Ormanları dahi çoktur. Derun kazada bir demir madeni bulunuyor. Merkezi kazada bahr cuma irtesi bazar, ve bahar sene mayısında 7’sinde panayır kurulur.
Alucra yöresinin merkezî yönetimi, şimdi mahalle olan Kemalli ve Babapınar’dan (Parak) idare edilmesine karşın, daha sonra merkez, şimdiki kurulu olan yerinde olmasına karar kılınmıştır. Alucra’nın ilçe oluşundan itibaren belediye başkanları şunlardır:
1.Salih Bulutçu 2. Şevket Ekşi 3. Mehmet Bulutçu 4. Tevfik Ekmen 5. Lütfü Ekmen 6. Mehmet Tekoğlu 7. Vehbi Çelik 8. Yaşar Ekmen 9. Kazım Dandır 10. Kemal Bıyıkçı 11. Ahmet Erilli 12.İbrahim Bıyıkçı 13.Osman Söylemez 14. Halil İbrahim Yağcıoğlu 15. Asım Kaymakçı 16. Suat Aybar
Alucra İlçesi’ne, kuruluşundan günümüze kadar emeği geçen başlıca eşraf şunlardır:
- Molla Durmuş (Mollaoğlu Durmuş Aga): Kökeni Oguzlar’a dayanıp, ailesi Semerkant-Buhara göçmenlerindendir. Babasının adı Mehmed’dir. Alucra’nın kurucularından olup, Alucra’nın Kemallı Karye’sine yerleşmiştir. İlçenin ilk idari amiri, Molla Durmuş’un himayesi altında meskun olmuştur. Molla Durmuş, ilçe idare amirliğinde üye olarak da bulunmuş olup, bir süre müftü vekilliği de yapmıştır. Zıhar İmamı Hacı Hasan Efendi’nin en başarılı talebelerinden olup, ömrü vefa edinceye kadar Kemallı Köyü’nün imamlığını da yapmıştır. İki devlet ve dolayısı ile iki kültür görmüş olan Molla Durmuş büyük bir nüfuza sahip olup, bu bölgede Serbest Fırka’nın kurucularından olmuştur.
- Ekşioglu Hacı Osman Efendi: Osmanlı Devleti’nin Arap Yarımadasi’ndaki son toprak parçasi olan Mekke’yi beklemekle görevli Asakir-i Mensure-i Muhammediye ordusunun tabur imamlığını yapmıştır. Zamanında, Alucra yöresinde büyük nüfuza sahip olup, ilçenin kuruluşunda büyük emekleri olmuştur.
- Tevfik Bey (Ekmen)
- Abdülhamidoğlu Behre Ağa
- Bulutçuzade Salih Efendi
- Osmanoğlu Yusuf Ağa (Köymen)
- Rüstem Bey (Yakupoğlu)
- Topal Rüşan
- Celde Yusuf (küçük)
- Bulutçuzade Mehmet Efendi
- Öksüzoğlu Şükrü Ağa
- Abdullah Efendi (Sağlık)
- Yarım Ağa
- Çıtıroğlu Temel Efendi
- Bölük Emin
- Kızıloğlu Hacı İbrahim Efendi
- Ahmetoğlu Lütfü Efendi
- Saymuhallı Müftü Hacı Osman Efendi
- Pirillili Kör Ahmet Ağa
- Reis Vehbi Efendi
- Reis Tekoğlu
- Mehmet hoca efendi (Yağcıoğlu)
- Hacıalioğlu Rüştü Bey (Döğenci)
ALUCRA İSMİNİN VERİLİŞİ
Fatih Sultan Mehmet hem Anadolu Türk Birliğini sağlamak, hem de Doğu’daki Uzun Hasan’ın yayılmacı politikasını bertaraf etmek için 1473’te Otlukbeli (Kelkit’in doğusunda) mevkisine gelir ve Uzun Hasan’nın ordusunu mağlup eder. Otlukbeli mevkîsi bütün tarihlerde Tercan Kazası dahilinde bir yer olarak gösterilmekte ise de, yapılan incelemeler ve geziler sonunda Otlukbeli mevkisinin Alucra İlçesi’ne bağlı Karadikmen (Manuzara) Köyü’nün batısına, Kaledere Köyü’nün kuzey doğusuna düşen ve Kelkit Çayı’na 2.5 saat kadar çeken bir yer olduğu tesbit edilmiştir.
Fatih, ordusuyla Koyulhisar’ı almış ve Şebinkarahisar civarına gelmiştir. Trabzon istikametine gitmesi için de en kestirme yol olarak Alucra hattından geçmesi gerekiyordu. Orduyla yolculuğu sırasında Alucra önlerine kadar gelir. Burada ulaşımı engelleyecek kadar sık ormanla karşılaşan Fatih, ordusuna yol açmak için özel baltacılar tutar ve kendine geçit güzergâhı oluşturur. Bu arada Alucra’da da konaklar. Karargah Allu’da, ordusu ise Zun’da konaklar. Fatih Sultan Mehmet burada “aluç” (yabani meyve) ağacının çok olmasına binaen bu yerleşim yerinin adının Alucara (Alucra) olmasını ister. Başka bir rivayete göre de Fatih, Şebinkarahisar’da iken elini Alucra’ya uzatarak el-ücrâ (ücra yer) diye söylediği rivayet edilir.
